 |
İlk bisiklet Son bisiklet |
BİSİKLET
Bisiklet, motorsuz, iki tekerlekli, pedallı, insan gücü ile ilerleyen bir ulaşım aracı, çiftteker.
 |
1818 tarihli Karl Von Drais'in bisiklet |
Bisiklet sporunda da kullanılır. Yarış bisikleti, dağ bisikleti, şehir bisikleti, motorlu bisiklet, BMX,
yatay bisiklet (recumbent), çift kişilik bisiklet (tandem) gibi türleri
vardır. Vitesli ve vitessiz türleri bulunmaktadır. İlk bisiklet 1791'de Sivrac'ın bisikletiydi. Bunun bir direksiyonu (gidonu) bile yoktu. 1818'de ilk defa gidonlu bisiklet bulundu (Karl Drais) ve 1839'da Mac Millan'ın ilk pedallı bisikleti buluşu bu günkü bisikletlerin taslağını oluşturdu.
BİSİKLETİN TARİHÇESİİlk bisiklet çok ilkel biçimde 12. yüzyılda Çin'de görülmüştür. Fransız Sirvac yaptığı sağ ve sol ayakların itmesiyle yürüyen bisiklet yapmıştır. "Celerifere" adını taşıyan bu alet
1791
tarihlidir. Baron Karl Von Drais, Drais de Senerbol'un yaptığı
bisikleti geliştirmiş ve bisiklete gidon eklemiştir. Bu bisiklet
1816 yılında yapılmıştır. Bu bisiklet tahtadan imal edilmiştir.
1818'de bisiklette metal kullanılmaya başlanmıştır.
Leonardo Da Vinci'nin çizimleri kullanarak ilk pedallı bisikleti üreten Kirkpatrick Mac Millan'dır. 1839-1840 yılları arasında İskoçya'da yapılan bu bisiklet, halen Londra Science Museum'da sergilenmektedir. 1855'te Fransız Ernest Michaux'un bisikleti pedalı etkin olarak kullanmıştır. 1870'ten
sonra geliştirilen yeni bisikletlere "Bicyole" denilmiştir. Bu modelde
ön tekerliğin çapı bir ila 1,5 metre arasında değişmiştir.
İlk seri üretim bisiklet "Michaux Company" tarafından yapılmıştır.
Şirket, yılda yüzkırk bisiklet üretiyordu. Bisikletin ilgi görmesi
dönemin devletlerinin de dikkatini çekmiştir. 1800'lerin ikinci yarısında Fransa Savunma Bakanlığı bisiklet üretimini destek vermiş ve 1871'de imal edilen bisikletler Almanya ile yapılan savaşta kullanılmıştır.
Trufaut, içi boş kauçuk lastiğini bulmuş, bunu İskoçya'da eşit tekerlekli komple kadrolu, bilyalı ve milli bisikletlerin yapılması ve ardından ortadan katlanan portatif bisikletler izlemiştir.
İrlanda'da 1888 yılında havalı plastik
bisikletler piyasaya sürülmüştür. Bu durum, bisiklet endüstrisini
geliştirmiştir. Bisiklet üretiminde kullanılan malzemenin fiyatının
yüksekliği, işçilik maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle halka
inememiştir. 1800'lerin sonundan fabrikaların artması ve seri üretimin
hızlanmasıyla maliyetlerde yaşanan düşüş bisikletin geniş kitlelere
ulaşmasını sağladı. Özellikle Fransa, Belçika, İngiltere, İtalya ve İspanya'daki bisiklet fabrikaları bisikletin bu ülkelerde yaygınlaşmasına ve bisiklet sporunu gelişmesine önayak olmuştur.
II. Dünya Savaşı'nda Avrupa ülkeleri bisikleti askeri amaçla (ordu süratinin artırılması) kullanmışlardı
TEKER ÇAPLARINA GÖRE KULLANIM AMAÇLARI
Bisikletler kullanım amaçlarına göre de sınıflandırılabilirler. Teker
çapı ne olursa olsun, ince tekerli ve daha nahif yapılı, asfaltta
kullanıma yönelik yapılmış bisikletlere yol bisikleti denir.
Gene teker çapı 622 mm ya da 559 mm olmasına bakılmaksızın
(genellikle 559 mm olur), sağlam gövdeli ve dayanıklı parçalardan
yapılmış, daha kalın lastiklerin kullanılmasına izin veren bisikletler
araziye uygundurlar ve bunlara dağ bisikleti denir. Dağ
bisikletlerinin ön süspansiyonlu, ön ve arka süspansiyonlu,
süspansiyonsuz tipleri olabilir. Süspansiyon miktarına ve
olup-olmamasına göre bisiklet kullanım alanları değişebilir.
Teker çapı 622 mm ya da 559 mm ve son zamanlarda da 584mm olarak
üretilen bazı bisikletler, uzun yollarda kullanılmak üzere üretilirler.
Bu bisikletlerin ön ve arka kısımlarında çanta taşımaya imkânları
vardır. Çamurluklar, rahat sele ve gidonlar kullanırlar. Tek amacı uzun mesafelere binicisini ve binicinin eşyalarını taşımak olan bu bisikletlere tur bisikleti denir.
Teker çapı Türkiye'de 28", Fransa, İtalya, İskandinav ülkeleri gibi bölgelerde ise 650B olan bazı bisikletler vardır ki bunlara şehir bisikletleri
denir. Bu bisikletlerin çoğu zaman ön ve arkalarında sepetleri,
dinamolu ışıklandırma sistemleri vardır. Avrupa'nın pek çok yerinde
genç-yaşlı insanlar şehir içindeki işlerini görmek, bir yerden bir yere
gitmek, yük taşımak için bu bisikletleri kullanırlar.
Asıl amacı akrobasi ve bazı özel yarışlar olan, sağlam yapılı ve 20¨ tekerlekli bisikletlere BMX bisikletleri denir. Bu bisikletler 1980'li yıllardan itibaren ortaya çıkmış ve bütün dünyada popülerlik kazanmışlardır.
İki sürücünün aynı anda binmesine müsaade eden bisikletlere tandem denir. Tandemler uzun turlardan kısa arazi yarışlarına kadar pek çok farklı alanda kullanılabilirler.
Sürücüsünün arkasına yaslanmasına hatta bazı durumlarda yatar pozisyonda durmasına müsaade eden bisikletlere yatay bisiklet
denir. Yatay bisikletler Türkiye'de yaygın değildir. Yatay bisiklet
kelimesi bile bilinmemektedir. Yatay bisikletin İngilizce'si Recumbent'dir.
Sadece tek bir tekeri olan bisikletler de vardır. Iki teker karsiligi
kullanilan Ingilizcesi "bicycle" olan bisiklet, tek tekerden olustugu
icin Ingilizcedeki "unicycle" kelimesinin karsiligi olarak unisiklet
kelimesiyle tanimlanmaya baslamistir. Eskiden sirklerde gosteri amaciyla
kullanilan unisikletler, son yillarda sokak hareket yarismalardan
unisiklet basketbolu, hokeyi ve dag unisikleti anlamina gelen "Muni"
kategorilerine kadar genis bir alana yayilmis ve giderek dünyada
popülerlik kazanmışlardır. Tek tekerli bisiklet, yani unisikleti
kullanmayı öğrenmek normal bisiklet kullanmaktan farklıdır.
İş bisikletleri özellikle yük taşımak için üretilirler.
Bazıları yüz kilo ve üstündeki yükleri taşıyabilecek kadar sağlamdır. 2
veya 3 tekerlekli modelleri vardır. Bisikletin gövdesinde bulunan boş
kısımda, hizmet ettiği şirketin reklam tabelasını taşıyabilirler.